Çökelekli Hafif Kahvaltı Tarifi

 
Bir yiyeceğin tasarruf değeri varsa benim için yeri bir başka oluyor. Çökelek de böyle bir tat. Her yörenin çökeleği var. Kimisi yoğurt veya ayrandan, kimisi sütten, kimisi peynir altı suyundan yapıyor. Hepsinin arkasındaki düşünce aynı; hiçbir şeyi ziyan etmemek... Bizim evde çökelek iki sebepten yapılır. Birincisi, bizimkilere fazla kalorili veya tuzlu peynir yedirmemek; ikincisi de bilgisayara daldığımda evdeki taze sütü içmeyi veya kullanmayı unutuyor olmam. Malum, taze süt 2-3 gün zor dayanır. Baktım süt kesilmiş, yaşasın çökelek yapma vaktidir!
Çökelek yörelere göre farklı isimler alır. Batı ve Orta Anadolu ile ve Trakya'nın bazı bölgelerinde ‘ekşimik' diye adlandırılır. Akdeniz'de, Bolu ve Tokat civarlarında ‘kesik' de denir. ‘Bızlayan' (buzağılayan) ineğin ilk sütünden veya yavrulamış koyunun üvez/avuz/ağız diye adlandırılan sütünden, içine şeker katılarak hazırlanır. Yapılır yapılmaz, çocuklarla mahalleliye dağıtılır. Artun Ünsal kitabında buna İnebolu'nun ‘Caba altı'sı diyor; bu âdet Türkiye'nin güneydoğusunda, kuzeyinde ve batısında farklı isimlerle sürdürülüyor. Cabaltı da, örneğin Kastamonu'da normal çökeleğin ismi oluyor.
Siz iki kilo sütün kesilmesi için bekleyin, bunu için ılık bir yerde bırakabilirsiniz. Kesilip kesilmediğini tadından veya ufak bir cezveye koyup kaynatarak anlayabilirsiniz. Sütü tercihen bakır bir tencerede kısık ateşte kaynatmaya başlayın. Bir süre sonra üstte kalın kaymak gibi bir tabaka, altta da su kalmaya başlayacak. Bu şekilde usul usul 40 dakika içerisine kaymak dağılıp ufak pıhtılara dönüşecek. Altını kapatıp soğumaya bırakın. Sonra da bir tülbentle süzün. Çökeleğiniz hazır. İster tuzlayın ister sade ve üzerine biraz zeytinyağ kekikle veya salçayla karıştırın. Sonrası sizin zevkiniz. Kısa sürede tüketmeniz gerektiğini unutmayın. Bol yaparsanız derin dondurucuya atıp, parça parça da kullanabilirsiniz. Diyet peynir yapmak isterseniz de önce kaynatıp kaymağını alıp, sonra ekşitebilirsiniz. Böylece nefis ev yapımı diyet bir peyniriniz olacak.
Çökeleği benim canım sabahları biraz zeytinyağı ve ortasına bir kaşık toz zahter dökülmüş istiyor. Öğle vakti güzel bir karpuzla çörekotlu. Akşamsa taze nane, karabiber, zeytinyağıyla karıştırılmış çıtır yufka ve içkiyle...